Mediacja – czym jest i dlaczego warto mediować?

Mediacja – czym jest mediacja i dlaczego warto mediować?

Mediacją, jako jedną z alternatywnych metod rozwiązywania konfliktów, zainteresowałam się już na studiach. O tym była też moja praca magisterska. Dotyczyła mediacji w sprawach karnych. Był wtedy rok 2015 i generalnie mało kto słyszał o mediacji, a jeszcze mniej osób w nią wierzyło. Skierowań z sądu na mediację było bardzo niewiele, prywatne mediacje (z inicjatywy stron) też dopiero raczkowały. W przeciwieństwie do Stanów Zjednoczonych, czy państw Europy Zachodniej, mediacja była mało popularnym rozwiązaniem. Teraz sytuacja ta wygląda zgoła inaczej. Coraz częściej sądy, dostrzegając szanse na porozumienie stron i wypracowanie przez nie same satysfakcjonującego je rozwiązania, kierują strony na mediacje, a także osoby pozostające w konflikcie, niemogące dojść do porozumienia w określonej sprawie, zgłaszają się do mediatora. Czym zatem jest mediacja?

Mediacja, jak już wspomniałam wyżej, jest jedną z pozasądowych metod rozwiązywania sporów. W procesie tym uczestniczy bezstronny, neutralny mediator oraz strony. Mediator towarzyszy stronom w procesie dochodzenia do znalezienia rozwiązania, które finalnie stanowić będzie ugodę, czy też porozumienie stron. Mediator nie narzuca stronom rozwiązania, niemniej jednak, jak w najwyższym stopniu stara się pomóc dojść stronom do porozumienia. Jako profesjonalny podmiot, mając na uwadze specyfikę sporu oraz właściwości osobiste stron, uwzględnia takie techniki i narzędzia, które pozwolą zrealizować cel mediacji.

Mediacja jest określana jako metoda pozasądowego, polubownego, alternatywnego rozwiązywania sporów. Z powyższego wynika, iż stanowi ona alternatywę od rozwiązywania sytuacji spornej przed sądem. W przypadku mediacji nie ma miejsca na typowo procesowe nastawienie obu stron.

Chyba największą zaletą mediacji jest to, że nie ma tu przegranych i wygranych, ale wygrywają obie strony. Wygrywają one nie tylko czas, pieniądze, czy zaoszczędzone emocje, ale przede wszystkim mediacja może dać satysfakcjonujące rozwiązanie obu stronom, i jeśli nie prowadzi finalnie do pojednania, to na pewno nie eskaluje konfliktu, czego niestety nie można powiedzieć o procesie sądowym.

Osobiście uważam, że mediacja jest niebywale korzystną opcją dla osób, które pozostają w konflikcie. Obecnie ma ona szerokie zastosowanie w sprawach z zakresu prawa rodzinnego, które cechuje się co do zasady wysokim poziomem emocji stron, ale również w tych dziedzinach prawa, gdzie procedury są stricte sformalizowane i wolne od emocji stron, jak choćby w postępowaniu administracyjnym, gdzie jedną ze stron jest organ administracji publicznej. Nie ma chyba większego sensu dywagować, która z tych metod – czy to droga sądowego dochodzenia swych praw, czy też droga postępowania mediacyjnego – jest lepsza, ale na pewno warto powiedzieć, że każda z nich jest dobra i warta rozważenia. 

Rolą pełnomocnika jest poinformowanie klienta o wszystkich możliwych drogach dochodzenia i ochrony swych praw. Stronom powinny być bowiem udostępnione różne formy prowadzące do zakończenia sporu. Dlatego w mojej kancelarii na naszym pierwszym spotkaniu (czy to stacjonarnie w siedzibie kancelarii, czy też w formie online) wskazuję wszystkie możliwe drogi –  zarówno mediację, jak i proces sądowy. Daję klientowi szansę i czas, by mógł się zastanowić i rozważyć obie opcje. W przypadku prowadzonej przeze mnie mediacji, płatne są posiedzenia mediacyjne. Pierwsze, informacyjne spotkanie w mediacji umownej jest bezpłatne. Jeśli chcesz skontaktować się ze mną w tej sprawie, wypełnij formularz kontaktowy, wskazując rodzaj mediacji, którą jesteś zainteresowany. Formularz kontaktowy znajduje się tutaj.

Wiemy już, czym jest mediacja. 

Jak zatem wybrać dobrego mediatora?

Listy stałych mediatorów sądowych prowadzą prezesi Sądów Okręgowych. To właśnie z tej listy wybierani są mediatorzy,, kiedy to sąd kieruje strony do mediacji. Odnośnie mediacji umownych, wybór mediatora należy do stron. Mogą oni wybrać dowolnego, odpowiadającego im mediatora. W tym celu mogą także skorzystać z list mediatorów prowadzonych przy sądach okręgowych, zgłosić się do określonego stowarzyszenia, czy też mediatora prowadzącego indywidualną praktykę. Coraz częściej mediatorami zostają prawnicy. Moim zdaniem w mediacji, oprócz oczywiście wiedzy z zakresu psychologii, istoty i strategii rozwiązywania konfliktów, kompetencji miękkich, niezwykle przydatne są wiedza z zakresu prawa, a także takie cechy samego mediatora, jak empatia i wysoka świadomość. Dzięki temu mediator posiada obszerną wiedzę merytoryczną, zna metody i techniki skutecznego rozwiązywania konfliktów międzyludzkich, jak również potrafi spojrzeć na sytuację stron szeroko, wyzbywając się znanych mu schematów, czy ocen. 

Idąc dalej, nasuwa się pytanie, jak można skierować spór na drogę mediacji?

Jak wspomniano już wyżej, mediacja może zostać wszczęta z inicjatywy sądu rozpoznającego daną sprawę (sędzia, do którego decernatu trafiła dana sprawa, widząc szansę czy to na porozumienie stron, czy znalezienie satysfakcjonującego obie strony rozwiązania, może skierować sprawę do mediacji, wydając w tym przedmiocie stosowne postanowienie, jednak strony muszą wyraźnie wyrazić chęć przystąpienia do mediacji), czy też z inicjatywy samej strony, bądź stron. Może ona zostać wszczęta na każdym etapie postępowania, tj. Zarówno przed wniesieniem powództwa, jak też już po jego wniesieniu, ale jeszcze przed pierwszą rozprawą, jak również w trakcie trwania procesu. Mediacja jest dobrowolna i dotyczy to każdego jej stadium, tj. można nie wyrazić zgody na przystąpienie do mediacji, można też od niej odstąpić, nawet jeśli wcześniej się na nią zgodziliśmy, czy nawet sami zainicjowaliśmy mediację. Warto zaznaczyć, że brak zgody na mediację, czy odstąpienie od mediacji w trakcie jej trwania, nie wywołuje żadnych negatywnych skutków procesowych.

Mediacja może znaleźć zastosowanie w niemal każdym sporze, niemniej jednak jej zalety uwypuklają się na gruncie spraw okołorozwodowych i rodzinnych. Jakie sytuacje z tego zakresu prawa, można uregulować na drodze mediacji?

• sprawy rodzinne (ustalenie kwestii kontaktów z dzieckiem, opieki nad dzieckiem, ustalenie alimentów, czy też zmiany wysokości alimentów, ustalenie miejsca zamieszkania dziecka, wypracowanie porozumienia wychowawczego),
• sprawy rodowodowe (nie można rozwieść się przed mediatorem, niemniej jednak można ustalić takie kwestie, jak: sposób rozwiązania małżeństwa, ustalenie alimentów na rzecz małżonka),
• podział majątku (małżonków, czy osób pozostających w nieformalnych związkach),
• wszelkie spory i konflikty, w jakich się Państwo znaleźliście (m.in. relacje w związku, kwestie związane z wychowaniem dzieci, relacje rodzinne, przyjacielskie, sąsiedzkie).

Na koniec warto wyszczególnić korzyści, jakie niesie ze sobą mediacja:

• jest korzystna finansowo (nie generuje takich kosztów, jak proces sądowy),
• pozwala zaoszczędzić czas,
• daje szansę stronom, by wybrzmiały ich potrzeby i emocje,
• nie eskaluje konfliktu i nie generuje takiego stresu, co proces sądowy,
• rozwiązanie sporu spoczywa w rękach stron – to one wspólnie wypracowują kształt porozumienia, przez co mają bezpośredni wpływ na wynik sprawy. W procesie sądowym to sąd wydaje wyrok, w którym rozstrzyga o prawach i obowiązkach stron,
• może odbywać się za pomocą środków porozumiewania na odległość,
• jest mniej sformalizowana niż proces sądowy, a same spotkania przebiegają w zdecydowanie bardziej swobodnej atmosferze,
• w każdej chwili można cofnąć zgodę na mediację, czy zrobić po prostu przerwę w spotkaniu mediacyjnym, by spokojnie przemyśleć pewne kwestie.

Myślę, że ww. korzyści są odpowiedzią na zadane w tytule tego artykułu pytania „dlaczego warto mediować”.